Reflecties

 Gedoe in de samenwerking is zonde van de energie. Los het op!

Organisaties drijven op mensen. En waar mensen werken ontstaat soms gedoe in de samenwerking. Het kan ons gedrag en emoties op het werk danig beïnvloeden. En wat doen we in zo’n geval? We denken bijvoorbeeld boos: als zij nou maar eens wat minder de kantjes er vanaf zou loopt, dan hoef ik niet steeds zo hard te werken. En we passen zonder nadenken ons gedrag aan op grond van de kennis die we over haar menen te hebben.

Maar zelden ervaren we de organisatie als een totaal systeem met een eigen karakter aan patronen. We zien niet dat de mensen in een organisatie zich niet los van elkaar gedragen. Dus we boren een specifiek repertoire aan in reactie op het gedrag van de ander en de ander doet datzelfde in reactie op ons gedrag. Diegene waarvan we denken dat zij er de kantjes vanaf loopt denkt als reactie op jouw gedrag: als jij zo nodig een wit voetje bij de baas wilt halen, sloof je lekker uit. Ik hoef niet zo nodig. En zo versterken we elkaars patroon. De één gaat steeds harder werken, de anders steeds minder doen zonder dat we verder kijken en het patroon muurvast komt te zitten.

In 2015 raakte ik gefascineerd door het systeemdenken, een andere manier van kijken naar vastgelopen of stroeve samenwerking in organisaties. Systeemdenken zoomt uit om breed zicht te krijgen op hoe een (organisatie)systeem als geheel werkt. Vaste patronen en (onbewuste) overtuigingen blijken een systeem te domineren. Patronen en overtuigingen waarvan we ons meestal niet bewust zijn. En dat komt omdat onze hersenen gewend zijn om elke gebeurtenis op zichzelf te beschouwen.

Eén van de belangrijkste principes van systeemdenken is dat je afstand neemt van de individuele eigenschappen van mensen en je je blik richt op de onderling relaties. Wat speelt er zich af tussen mensen? Kortom je kijkt niet meer ín mensen maar naar de interactie tússen mensen, het relatienetwerk als geheel. Dat doe je door verborgen overtuigingen boven tafel te halen en te laten zien hoe het gedrag van de één de reactie van de ander uitlokt. En dat deze reactie weer effect heeft op weer een ander. Als je dat kunt zien kun je ook ‘een nieuw verhaal’ creëren, zonder betrokkenen te beschuldigen, maar door het effect van elkaars gedrag te laten zien.

Nog vrijwel dagelijks ervaar ik dat met behulp van het systeemdenken samenwerkingsproblemen in organisaties kunnen worden opgelost. Zonde van de energie om maar door te blijven modderen. Die energie kun je beter richten op het verder ontwikkelen van je organisatie.

Accrediteren